Θερμαϊκός κόλπος

Κόλπος που σχηματίζεται στη βορειοδυτική άκρη του Αιγαίου Πελάγους, μεταξύ της χερσονήσου της Χαλκιδικής στα ανατολικά και των ακτών των νομών Θεσσαλονίκης, Ημαθίας και Πιερίας στα δυτικά. Από τον μυχό του έως την είσοδό του έχει μήκος 78 μίλια ενώ το μεγαλύτερο πλάτος του φτάνει τα 49 μίλια. Η είσοδος του κόλπου, με την ευρύτερη έννοιά του, ορίζεται στα Α από το ακρωτήριο Παλιούρι (Καστραναίο) της νοτιοανατολικής άκρης της χερσονήσου της Κασσάνδρας, και, στα Δ, από το ακρωτήριο Σηπίας της Μαγνησίας. Ωστόσο, ως φυσικό του όριο προς τα Ν θεωρείται η γραμμή που συνδέει τα ακρωτήρια της Επανωμής στα Δ και της Αχεράδας (Αθερίδας) στα Α. Το σημείο αυτό αποτελεί την πρώτη στένωση που παρουσιάζει ο Θ.κ. προς τα Ν, ενώ προς τα B δημιουργούνται, διαδοχικά, δύο άλλες στενώσεις μεταξύ του ακρωτηρίου Μέγα Έμβολον (Μεγάλο Καραμπουρνού) και της προβολής που σχηματίζουν οι προσχώσεις του Αξιού καθώς και ανάμεσα στο Μικρόν Έμβολον (Μικρό Καραμπουρνού) και στις εκβολές του ποταμού Γαλλικού. Το βορειότερο τμήμα του κόλπου, που περιλαμβάνεται ανάμεσα στην τελευταία αυτή στένωση και στον μυχό του, είναι γνωστό και ως κόλπος της Θεσσαλονίκης. Οι κυριότεροι παράλιοι οικισμοί του Θ.κ. βρίσκονται στις ανατολικές του ακτές. Στο βορειοανατολικό τμήμα του μυχού του είναι χτισμένη ημικυκλικά, κατά μήκος της παραλίας, η Θεσσαλονίκη. Στις δυτικές ακτές του εκβάλλουν, από Β προς Ν, οι ποταμοί Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας και Αλιάκμονας, οι οποίοι δημιουργούν μεγάλες προσχωματικές αποθέσεις και σχηματίζουν εκτεταμένες τελματώδεις εκτάσεις και αβαθή τα οποία μπορούν, ενδεχόμενα, να προκαλέσουν κινδύνους για τη ναυσιπλοΐα. Οι δυτικές ακτές του Θ.κ. έχουν υποστεί σημαντικές μεταβολές από την αρχαιότητα έως σήμερα. Πιστεύεται ότι, κατά τα αρχαία χρόνια, o Θ.κ. εισχωρούσε έως τις περιοχές της Έδεσσας, της Νάουσας και της Βέροιας και ότι η, αποξηραμένη σήμερα, λίμνη των Γιαννιτσών αποτελούσε το τελευταίο τμήμα του το οποίο δεν είχε καλυφθεί από τις προσχώσεις των ποταμών. Η ονομασία του οφείλεται στη Θέρμη, αρχαία ονομασία της Θεσσαλονίκης, ενώ από τον Στράβωνα αναφέρεται και ως Θερμαίος κόλπος. Στον μυχό του Θερμαϊκού κόλπου είναι χτισμένη η Θεσσαλονίκη.